Tijdens het NIROV debat van 28 september was het de eer aan Joop Hazenberg om de column te verzorgen.
Met zijn toestemming staat hier de integrale tekst van zijn column.

Belangenclubs

Allereerst wil ik benadrukken dat ik geen kenner van de woningmarkt. Ik vind het eerlijk gezegd een vreselijk onderwerp, waarin belangenclubs steevast het hoogste woord voeren en het algemeen belang buiten schot blijft. Daardoor zitten we inmiddels in een volstrekt absurde toestand: 2,4 miljoen van de 7 miljoen woningen zijn sociale huur, dus een derde van de Nederlanders leeft kennelijk op het randje van de armoedegrens. Ten tweede is de nationale hypotheekschuld de hoogste ter wereld, in 2009 stond de teller op 609 miljard euro, dat is meer dan we jaarlijks gezamenlijk verdienen. Intussen staat één op de zes kantoren leeg.

Overheid

Met het kabinet dat binnen twee weken op het bordes staat, zal aan deze situatie bitter weinig veranderen. In het algemeen lopen de kosten van de verzorgingsstaat in Nederland de komende tien/twintig jaar compleet uit de hand, de woningmarkt is daar slechts een onderdeel van. Volgens recente schattingen van economen is zo’n vier procent groei van het BBP per jaar nodig om de verzorgingsstaat te kunnen blijven betalen.

Kredietcrisis

Als er één les is die we uit de kredietcrisis moeten trekken, is dat de reële en de financiële economie in balans moeten blijven. Nu hebben we de afgelopen decennia vooral een ingewikkeld kaartenhuis gebouwd, op basis van mooie principes en het idee dat schulden vanzelf kunnen worden opgelost door continue waardestijging en continue economische groei. Deze hypotheek op de toekomst heeft ons nu de das omgedaan, maar we lijken het ons niet te realiseren en gaan rustig op de oude voet verder. Totdat de das verandert in een strop en we hulpeloos aan de balk van ons te dure huis hangen, gestikt in schulden en welvaart-op-krediet.

Gen X Y Z

Wat vindt de netwerkgeneratie van deze ontwikkelingen en van wonen, werken en leven in het algemeen? Een generatie die, neemt u dat van mij maar aan, niet gelooft in de oude idealen van de verzorgingsstaat, in de verzorging van wieg tot graf, in levenslange zekerheden, pensioenplaatjes en het nut van lidmaatschap van vakbond en politieke partij?

Het antwoord ligt besloten, zoals zo vaak, in de geschiedenis. Mijn generatie is opgegroeid in een tijd van wegvallende grenzen, van een ongebreidelde opkomst van ICT-mogelijkheden en een keuzepalet op alle vlakken van het leven waar je u tegen zegt. Na de val van de Muur, de uitbreiding van Europa en het steeds platter worden van de wereld heeft het geen zin om je langdurig vast te leggen in een woon- of werksituatie. De wereld verandert immers in zo’n razend tempo dat de starre en hiërarchische structuren van vroeger niet mee kunnen gaan, en dat voelen jonge mensen naadloos aan.

Glokalisering

Zij zoeken vooral identificatie met de eigen omgeving, dat heet glokalisering, willen werk en privé waar nodig combineren en niet langdurig betrokken zijn bij 1 bedrijf, dat heet het nieuwe werken, en wat betreft wonen zoeken ze vrijheid en flexibiliteit. Niet het grote huis of de dure auto geven hun leven zin en status, maar een voortdurende ontwikkeling van jezelf, het continu verbonden zijn met het eigen netwerk van vrienden, familie en contacten, én in veel gevallen ook een verbondenheid met de buurt.

Keuzes

Wat betreft de keuzes in werk en de keuzes in de eigen kring zijn jongeren in staat om de systemen te ontvluchten of te passeren. Ze worden gewoon zzp-er, beginnen een blog of worden populair op Twitter. Maar als het gaat om wonen zijn zij – en wij allemaal – overgeleverd aan de dichtgetimmerde en door regels en financiële instrumenten volgestouwde woningmarkt. Deze sector wordt bestuurd vanuit een moloch van overheden, belangenclubs en grote commerciële spelers. En zo’n spel in de achterkamertjes, daar krijg je jongeren met geen stok bij betrokken. Ook niet als het om hun toekomst gaat, want ze geloven zoals ik eerder zei niet in de houdbaarheid van de verzorgingsstaat.

Ideeënmachine

Wat dus te doen? Ik ben drie jaar geleden begonnen met denktank Prospect, een onafhankelijk platform van twintigers en dertigers, om de lange termijnuitdagingen waar Nederland voor staat op een nieuwe manier aan te pakken. We vormen met 1400 man inmiddels een ideeënmachine van formaat en zijn niet gebonden aan belangenclubs of politieke partijen. En ja, we hebben ook over de woningmarkt brainstorms georganiseerd, al dan niet samen met woningcorporaties.

Regelvrije zones

Het allerbelangrijkste voorstel is om in Nederland een aantal regelvrije zones in te stellen. Daarin kunnen mensen zelf hun huis of bedrijvengebouw uit de grond stampen, en is het bouwbesluit uitgeschakeld. Er zijn slechts minimale eisen voor veiligheid en duurzaamheid. Dit idee hebben we in februari 2010 besproken met minister Cramer. Ze was meteen kritisch, dat kan toch niet, zonder controle laten bouwen. Een van de jonge denkers van Prospect gaf haar het beste antwoord: ik wil toch niet in een onveilig huis wonen?

Dat is de ultieme paradigmawisseling. Het oude denken gaat uit van veiligheid en zekerheid, topdown alles regelen en controleren, terwijl het jonge denken juist uit gaat van bottom-up alles zelf doen, vrijheid en risicozoeken.

Sociale huur

Verder hebben we het idee ontwikkeld dat de woningcorporaties de helft tot tachtig procent van de woningvoorraad afstoten. Zodat de sociale huur weer bestemd is voor een groep die onmogelijk zelf een woningruimte kan vinden. Wat ons betreft pakken de woningcorporaties ook de maatschappelijke rol op die ze nog maar kort geleden is ontnomen. Zij weten meer dan gemeenten wat er speelt achter de voordeur, waarom mensen niet of slecht met elkaar kunnen wonen en omgaan. Maar dan moeten ze wel een sterke eigen identiteit ontwikkelen, ze zouden zich bijvoorbeeld uitsluiten kunnen richten op duurzaam wonen. Of grijs wonen.

Verdichting

Wat betreft urbanistiek en stedelijke planning ben ik een warm voorstander van verdere verdichting. Dat is niet alleen goed voor de sociale cohesie (glokalisering!), maar ook voor duurzaamheid (alles in je omgeving, dus minder werk- en woonverkeer), en tegen krimpeffecten. Bovendien geven we zo gebied terug aan de natuur.

Het H-woord

Ja, natuurlijk moet de hypotheekrenteaftrek worden afgebouwd, de huurmarkt vrijgegeven en het scheefwonen aangepast. Maar ik ben realistisch: dat gaat niet gebeuren. Allereerst vanwege het komende kabinet, maar ook vanwege de corporatistische staat die Nederland is. Daarom pleit ik voor een revolutie, een revolutie van onderop, te beginnen met het instellen van regelvrije zones, het inkrimpen of zelfs opheffen van je eigen woningcorporatie, of mij een ruimte geven in Amsterdam zodat denktank Prospect een vaste plek krijgt voor het organiseren van brainstorms tussen jonge denkers en oude organisaties. Deze plek is bovendien een gratis werkplek voor freelancers. Ik stuur u graag het projectplan van dit Werklab toe.

Joop Hazenberg (1978) is voorzitter van denktank Prospect, schrijver van het boek Change en maker van de documentaire Weg van de barricaden

The following two tabs change content below.

• Biografie
• Laatste Berichten

Han Tuttel

Grondlegger van de De Scherpe Pen waar hij samen met andere bloggers kritisch over de makelaardij schrijft. Oprichter van de vergelijkingssite voor makelaars WieisdeBesteMakelaar.nl waarmee hij zowel consumenten als makelaars ondersteunt.

Laatste berichten van Han Tuttel (toon alles)

• Hoe technologie en automatisering de toekomst van de makelaardij gaat veranderen - 23 juni 2018
• De Call to Action wordt niet optimaal benut - 20 november 2017
• Marketing Pitches – Genomineerden Vastgoed Woningmakelaar van het Jaar 2017 - 10 november 2017